Obszary działalności naukowej Jednostki
Przedmiotem badań naukowych prowadzonych w Katedrze i Zakładzie Genetyki Medycznej jest:
- Badania populacyjne oceniające czynniki genetyczne predysponujące do rozwoju zaburzeń psychicznych w szczególności schizofrenii i dużego zaburzenia depresyjnego poprzez ocenę zmian polimorficznych genów kodujących: cytokiny oraz neurotrofiny (TNF-alfa, BDNF) jak i ich receptorów (TNFR1,TNFR2, TRKB) oraz genów białka z szkocku cieplnego HSPz różnych podrodzin (HSPA8, HSPB1, HSPA1A, HSPA1L, HSPA1B), jak i transporterów aminokwasów pobudzających (SLC1A, SLC6A9, SLC6A5).
- Wpływ wyciszania genów AKT3, PI3KCA ze ścieżki PI3K/AKT, genów kodujących wybrane miRNA (m.in. miR-148A, miR-210, miR-17, miR-19A) oraz genu VEGFR2
na proliferację, cykl komórkowy, śmierć komórkową (apoptozę, autofagię, nekroptozę, ferroptozę) i inwazyjność oraz wrażliwość komórek glejaka wielopostaciowego (linia komórkowa T98G, U87MG i U251MG) na działanie karmustyny i temozolomidu. - Potencjalnie przeciwnowotworowe działanie związków pochodzenia naturalnego (m. in. resweratrolu, apigeniny, bajkaliny, celastrolu, gallusanu epigallokatechiny, arekoliny, forskoliny, metyloglioksalu, kwercetyny, harpagozydu na komórki glejaka wielopostaciowego (linia komórkowa T98G, U87MG i U251MG), komórki niedrobnokomórkowego raka płuca (linia komórkowa A549 i H647) oraz potrójnie ujemnego raka piersi (linia komórkowa MDA-MB-231 i HCC38).
- Modyfikowanie genetyczne komórek macierzystych w celu poprawy ich własności transplantacyjnych.
- Analiza działania i wpływu na organizmy żywe (bakterie, pleśnie, grzyby oraz ludzkie komórki eukariotyczne) oraz możliwości wykorzystania w różnych dziedzinach (w tym w medycynie i ochronie środowiska) frakcji otrzymywanych w procesie pirolizy biomasy: 1) frakcji płynnej („pyroligneous acid”/”wood vinegar”); oraz 2) frakcji stałej – biowęgla („biochar”) - jako składnika wzbogacającego glebę, oraz składnika biokompozytów oraz absorbentów)
Projekty badawcze realizowane ze środków finansowych dostępnych w ramach utrzymania potencjału badawczego Uczelni:
- Przeciwnowotworowe działanie haragozydu na komórki potrójnie ujemnego raka piersi
- kierownik projektu dr hab. n. med. Monika Paul-Samojedny - Wpływ harpagozydu na aktywność proliferacyjną, śmierć komórkową i inwazyjność komórek niedrobnokomórkowego raka płuca
- kierownik projektu dr hab. n. med. Monika Paul-Samojedny - Ocena działania niskich stężeń octu drzewnego (WV) otrzymywanego z biomasy lignocelulozowej w odniesieniu do ludzkich komórek wybranych linii
w hodowlach in vitro
- kierownik projektu dr n. med. Aleksandra Zielińska
Współpraca naukowa – Jednostki, z którymi współpracujemy:
- Energy and Bioproducts Research Institute (EBRI), College of Engineering and Physical Sciences, Aston University, Birmingham, United Kingdom; współpraca
w ramach projektu “Biochar CleanTech Accelerator”, "Ocena działania niskich stężeń octu drzewnego (WV) otrzymywanego z biomasy lignocelulozowej
w odniesieniu do ludzkich komórek wybranych linii w hodowlach in vitro, „Analiza działania i wpływu na organizmy żywe (bakterie, pleśnie, grzyby oraz ludzkie komórki eukariotyczne) oraz możliwości wykorzystania w różnych dziedzinach (w tym w medycynie i ochronie środowiska) frakcji otrzymywanych w procesie pirolizy biomasy: 1) frakcji płynnej („pyroligneous acid”/”wood vinegar”); oraz 2) frakcji stałej – biowęgla („biochar”) - jako składnika wzbogacającego glebę,
oraz składnika biokompozytów oraz absorbentów).” - Biomedical Engineering and Sciences Department, School of Mechanical and Manufacturing Engineering (SMME), National University of Sciences and Technology (NUST), Islamabad, Pakistan (od 2025) - zakres współpracy: "Ocena potencjału terapeutycznego zmodyfikowanych mezenchymalnych komórek macierzystych (MSC) w modelu gryzoni z chorobą Alzheimera (AD) poprzez wykonanie przeszczepu stereotaktycznego."
- Department of Human Genetics, Leiden University Medical Center (LUMC), 2300 RC, The Netherlands (od 2019 r.) - zakres współpracy: "Przeprojektowanie plazmidu służącego do produkcji lentiwirusów w taki sposób, aby bez użycia sortera komórkowego uzyskać czystą populację genetycznie zmodyfikowanych komórek."
- Instytut Biologii, Biotechnologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach - zakres współpracy: w ramach projektu „Kompleksowa ocena potencjału nowo otrzymanych nanomateriałów do indukowania stresu oksydacyjnego oraz wywoływania innych odpowiedzi komórkowych.”
- Katedra i Klinika Psychiatrii Dorosłych Wydział Nauk Medycznych w Katowicach, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach - zakres współpracy: w ramach projektu: „Badania populacyjne oceniające czynniki genetyczne predysponujące do rozwoju zaburzeń psychicznych w szczególności schizofrenii i dużego zaburzenia depresyjnego poprzez ocenę zmian polimorficznych genów kodujących: cytokiny oraz neurotrofiny (TNF-alfa, BDNF) jak i ich receptorów (TNFR1,TNFR2, TRKB) oraz genów białka z szkocku cieplnego HSP z różnych podrodzin (HSPA8, HSPB1, HSPA1A, HSPA1L, HSPA1B), jak i transporterów aminokwasów pobudzających (SLC1A, SLC6A9, SLC6A5).”
- Katedra i Zakład Chemii Klinicznej i Diagnostyki Laboratoryjnej, Wydział Nauk Farmaceutycznych w Sosnowcu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach - zakres współpracy - w ramach projektu: „Wpływ siarczanu dermatanu na żywotność komórek luminalnego raka sutka.”
- Katedra i Zakład Immunologii i Serologii, Wydział Nauk Farmaceutycznych w Sosnowcu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach - zakres współpracy -
w ramach projektu: „Ocena roli wybranych mediatorów układu odpornościowego w patogenezie nowotworów gruczołu piersiowego.” - Katedra i Zakład Biologii Molekularnej, Wydział Nauk Farmaceutycznych w Sosnowcu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach - zakres współpracy - w ramach projektu: „Ocena roli wybranych mediatorów układu odpornościowego w patogenezie nowotworów gruczołu piersiowego.”
- Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii Dziecięcej Wydział Nauk Medycznych w Zabrzu, Śląski Uniwersytet Medyczny - zakres współpracy: Stworzenie panelu do oznaczenia ostrych białaczek limfoblastycznych z wykorzystaniem cytometru spektralnego.
- Fundacja na Rzecz Programu Wczesnego rozpoznawania Chorób Nowotworowych u Kobiet „Godula Hope”, Laboratorium Diagnostyczne Genom - zakres współpracy: Pomoce dydaktyczne w postaci zanonimizowanych wyników badań cytogenetycznych (kariotyp, FISH) i molekularnych (sekwencjonowanie Sangera, analiza fragmentów, MLPA, qPCR) (wykorzystywane podczas zajęć praktycznych z przedmiotu Genetyka medyczna).